De beste oplossing voor trekken aan een dood paard is afstappen

De beste oplossing voor trekken aan een dood paard is afstappen

De “activerende opening” als werkvorm in het onderwijs

Een oude wijsheid van de Dakota indianen leert ons dat, wanneer we op een dood paard rijden, we direct af moeten stappen en te voet verder moeten gaan. Is de oplossing echt zo simpel? Moeten we onze vertrouwde manier van lesgeven – de traditionele hoorcolleges – écht naast ons neerleggen?

De werkvorm

Bij de cursus Activerend Opleiden leren zowel beginnende als ervaren docenten hoe zij hun lessen activerend in kunnen richten en het leerrendement van studenten zo hoog mogelijk kunnen maken. Een activerende opening is één van de werkvormen die je als docent kunt inzetten om studenten warm te laten lopen voor de les die je als docent wilt gaan geven. In plaats van meteen te beginnen met de theorie, probeer je op zoek te gaan naar “klittenband” bij de studenten.  

 

Afbeelding: Fokke en Sukke hebben een nieuwe onderwijsmethode ontdekt (www.foksuk.nl).

De theorie

Binnen Activerend Opleiden heb ik als docent kennisgemaakt met diverse werkvormen als werkopdrachten, discussievormen, maar ook ijsbrekers. “IJsbrekers zijn korte, onverwachte, leerzame activiteiten die de studenten letterlijk of figuurlijk in beweging brengen” (Bijkerk & Van der Heide, 2012, p. 89). Een activerende opening is zo’n ijsbreker, waarbij je de aandacht van de studenten probeert te trekken en hen wil laten focussen op het onderwerp. Je kunt dat doen door bijvoorbeeld een foto, een citaat of een metafoor te laten zien. Het is vooral van belang dat studenten verhalen uitwisselen. De eigen mening van de docent doet er niet zo toe bij een activerende opening.

De praktijk

Toch is het uitvoeren van een activerende opening nog niet zo gemakkelijk. Dat heb ik zelf als docent ervaren tijdens een van de cursusdagen van Activerend Opleiden. Om een activerende opening succesvol te laten zijn, moet je zowel kijken naar de keuze voor de werkvorm (past deze bij het onderwerp en is deze prikkelend?) als de interactie tussen deelnemers. Dat eerste lukte me aardig, maar de interactie tussen de deelnemers kwam wat lastig op gang. Ik bood als docent geen veilige omgeving, omdat ik de deelnemers overvroeg en best persoonlijke vragen stelde. Dat ging ik doen, omdat het zo lang stil bleef. Het voelde als trekken aan een dood paard.

Een paar weken later heb ik wederom een activerende opening uitgevoerd en heb ik de feedback die ik bij de eerste keer gekregen had, verwerkt. Die opening ging veel beter; de deelnemers raakten enthousiast en deden volop mee. Ook tijdens mijn “echte” lessen zie ik dat gedrag van studenten terug.

Studenten geven aan dat ze door actief bezig te zijn met de lesstof, de les leuker vinden en de lesstof sneller begrijpen. En dat terwijl ik als docent eigenlijk veel minder actief les sta te geven dan voorheen!

Kort door de bocht kunnen we concluderen dat de traditionele wijze van lesgeven niet meer werkt. Studenten leren niet veel wanneer zij alleen maar de docent moeten luisteren. Het is trekken aan een dood paard. Wees dan ook verstandig als docent en durf van dat paard af te stappen!