Van moordwapen tot Donald Duck

Pieter Storms, inbraak en bierdopjes openen. Deze woorden lijken niets gemeen te hebben. Toch worden ze in samenhang genoemd na het zien van één afbeelding tijdens een bijeenkomst van de Leergang Activerend Opleiden. 

De werkvorm
‘Waar denk je aan als je het voorwerp op dit plaatje ziet?’ Met deze simpele vraag start ik mijn activerende opening.

Aarzelend komen de eerste antwoorden. ‘Volgens mij gebruiken ze het in de bouw om te slopen’, roept de één. De ander vult aan: ‘Ja om te slopen, maar ook om bierdopjes mee te openen.’ Ondertussen hoor ik ook ‘moordwapen’ en ‘Pieter Storms’. Ik schrijf snel mee op steekwoordniveau. Nu wordt pas ‘inbraak’ geroepen. In de voorbereiding was dit mijn eerste associatie, dus ik had dit woord eigenlijk eerder verwacht. Aanvullend op het woord inbraak klinkt: ‘ik moet ook wel een beetje denken aan de zware jongens van Donald Duck’. Het is bijna niet bij te houden om alles op te schrijven. Toch is dat belangrijk; elke inbreng moet gehoord en gewaardeerd worden.  

De theorie
Het doel van deze activerende opening is om studenten (in dit geval docenten van Avans Hogeschool) na te laten denken over invalshoeken voor een achtergrondverhaal. Ieder artikel heeft een invalshoek. Zo gaat je verhaal niet over de Olympische Spelen, maar bijvoorbeeld over de homorechten tijdens de Spelen of de fraude bij het bouwen van Olympische stadions. Je zou kunnen zeggen dat de invalshoek de onderzoeksvraag van je artikel is.

Bij elk onderwerp kun je meerdere invalshoeken bedenken. Zo toonde Rob van Vuure (creatief directeur Sanoma Magazines) aan dat je zelfs over asperges telkens weer iets anders kunt schrijven. Hij kwam tot 98 invalshoeken: een aspergelunch, een historisch verhaal over asperges, het aspergedieet, asperges zonder ei, asperges uit de oven, vijf bekende Nederlanders en hun aspergerecept…

De praktijk

Voor studenten van de Academie voor Technologie voor Gezondheid en Milieu kies ik geen breekijzer of asperge, maar een ander langwerpig voorwerp: een reageerbuisje. Aan een select groepje studenten geef ik de training Journalistiek schrijven. De studenten zijn iets aarzelender dan de docenten, maar komen op de proppen met: lab, vloeistof, reactie, drugs, ontploffing, glas, petrischaaltje.

Met deze input zou je een verhaal kunnen schrijven over veiligheid in het lab (gaat het wel eens mis?) of over andere productiemethoden voor een reageerbuisje (waarom is een reageerbuisje van glas gemaakt?). Je kunt zelfs een verhaal schrijven over het succes van de tv-serie ‘Breaking Bad’, waarin een scheikundeleraar de drug crystal meth produceert…  
 
Onverwacht
Het voorwerp moet aansluiten bij de belevingswereld van de doelgroep. Bovendien is het belangrijk om alles op te schrijven. Maar het leukste is dat er dingen geroepen worden die je van tevoren zelf niet kunt bedenken. Dat is de kracht van het gezamenlijke brainstormproces. Want wie verwacht nu het stripfiguur Donald Duck bij een breekijzer? Terwijl dit toch een prachtige invalshoek voor een achtergrondverhaal (met illustraties!) op zou kunnen leveren; wordt het breekijzer nog gebruikt door ‘echte’ dieven of alleen nog door de zware jongens in de Donald Duck?

Inge Duine
Avans Hogeschool Breda